Ik zag Stijn Coninx’ laatste prent ‘Marina’ onlangs in het Cultureel centrum in Strombeek-Bever. Bij de aftiteling steeg er een spontaan applaus op in de afgeladen volle zaal. Dat maak je niet zo vaak mee in de bioscoop, maar het was dik verdiend, vond ik, want je voelde dat de mensen door het levensverhaal van Rocco Granata en de daaraan gekoppelde migrantenproblematiek meegesleept werden. En ikzelf had bij momenten de krop in de keel.
De critici slijpen hun messen
Toch lees ik overwegend negatieve kritieken in de zogenaamde ‘vakpers’ of van mensen die zich ophouden in de culturele sector. Op de website van Cobra zegt Ruben Nollet bijvoorbeeld: “Maar al te vaak waggelt ‘Marina’ over het scherm, uitgedost in een outfit die 20 jaar geleden al naar mottenballen rook.” In Knack sluit Dave Mestdach zich daarbij aan: “…de meligheid die af en toe de indruk geven dat de film niet alleen over de jaren vijftig gaat, maar ook uit de jaren vijftig komt.” Sven De Schutter lucht zijn ongenoegen op de website van Kutsite, een online filmtijdschrift: “De film in zijn geheel is veel te oppervlakkig en voorspelbaar, de personages te karikaturaal en de humor te ridicuul en te plat“, terwijl Alex De Rouck van Filmfreak vindt dat “het “Marina” aan voldoende nuancering ontbreekt om écht geraakt te worden” en even verderop: “iets minder clichés had zeker geen kwaad gekund.” Oh no no no no no…
Over blindheid en andere handicaps
Oubollig, melig, oppervlakkig, voorspelbaar, vol clichés… Het minste dat kan gezegd worden is dat de critici niet warm lopen voor Stijn Coninx’ biopic. Zien die verlichte filmgeesten dan dingen die ik niet zie? Ben ik stekeblind en met mij die 200 000 toeschouwers tot nu toe die de film enthousiast onthaald hebben? Heb ik mij van cinemazaal vergist en de originele versie gemist?
Het is niet de eerste keer dat ik het helemaal niet eens ben met filmcritici of boekrecensenten. Soms is dat wellicht te wijten aan mijn gebrekkige kennis van de filmtaal of de schrijverskunst. In dit geval zal ik mij wellicht zodanig met het verhaal laten meeslepen hebben dat ik niet gemerkt heb dat de film proppensvol clichés zit en een sfeer uitstraalt die al lang passé is. Moge God mij deze dwaling vergeven!
Filmografie
Toch is ‘baron’ Stijn Coninx niet de eerste de beste. Hij werd pas internationaal bekend als regisseur met ‘Daens’, een film over de legendarische priester uit het Aalst van de negentiende eeuw.
Hij zette zijn eerste stappen op het filmvlak met twee succesrijke films waarin de komiek Urbanus de hoofdrol speelde: ‘Hector’ in 1987 en ‘Koko Flanel’ in 1990. In 1992 volgde dan de met een Oscar genomineerde ‘Daens’. Na enkele minder succesrijke films regisseerde hij zijn tweede biografische film ‘Soeur Sourire’ in 2009. Met ‘Marina’ in 2013 hoopt hij voor de derde keer een Oscarnominatie in de wacht te slepen. Niet onmogelijk daar Rocco Granata met zijn ‘Marina’ ook internationaal en vooral in de Verenigde Staten hoog scoorde en er zelfs in de legendarische Carnegie Hall optrad.
Matteo Simoni 
Om de figuur van Rocco Granata geloofwaardig in te vullen ging Coninx op zoek naar een jongeman met de juiste looks en uitstraling. Dat werd gevonden bij de jonge Matteo Simoni (1987), die weliswaar Italiaanse roots heeft, maar rasechte Vlaming is en het Italiaans moest aanleren om de rol perfect te kunnen spelen aangezien gedurende de helft van de film Italiaans wordt gesproken: in de beginsequenties in Italië zelf, later in familiekring en met andere immigranten in Limburg. De vader die nooit Nederlands leert wordt gespeeld door de Italiaan Luigi La Cascio, bekend als een van de broers uit ‘La Meglio Gioventu’ (2003), terwijl de mama gestalte wordt gegeven door de Italiaanse actrice Donatella Finocchiario, die mocht meespelen in ‘To Rome with Love’ van Woody Allen (2012).
In beperkte kringen had Simoni reeds een zekere naam: hij was al actief bij verschillende Vlaamse televisiezenders en had een rol in de films ‘Zot van A.’, van Jan Verheyen (2010) en ‘Weekend aan Zee’ van Ilse Somers (2012).
Thematiek
De film zet de problemen van de migrant dik in de verf vooral door toedoen van vader Granata die zijn gezin een beter leven wil bezorgen en zich daarom kapot werkt, waardoor hij zijn gezondheid flink hypothekeert. Zoon Rocco ondervindt wat het betekent als vreemdeling in Vlaanderen te moeten opgroeien: hij moet opboksen tegen discriminatie en vooroordelen. Zo kan hij zijn verliefdheid voor de dochter van de kruidenier niet uitleven aangezien de kruidenier een afkeer heeft van migranten die hij beschouwt als ruziemakers en dieven. Daarenboven kan hij geen werkvergunning als muzikant verwerven omdat zonen van mijnwerkers contractueel verplicht zijn om ook in de mijnen te gaan werken.
Uit deze uitzichtloze situatie wil Rocco zich loswerken door zijn grote passie, de muziek, te beoefenen ondanks tegenkanting van zijn vader. Met zijn akkordeon slaagt hij erin een liedjeswedstrijd te winnen en de opname van een singletje te versieren. Net op het ogenblik dat werk in de mijnen de enige oplossing lijkt om een uitzichtloze financiële situatie veroorzaakt door een arbeidsongeval van zijn vader weer recht te trekken, brengt zijn liedje ‘Marina‘ de verlossing.
Italiaanse migranten
Toevallig bracht de Italiaanse gemeenschap in België twee rasartiesten voort, die dus beiden die migrantenproblematiek aan den lijve hebben ondervonden en er door hun passie voor de muziek in slaagden om zich uit dat beknellende milieu los te werken. Ze zetten het Belgische muziekwereldje uit de jaren zestig op zijn kop en bezorgden ons kleine landje internationale faam. Eerst was er de Siciliaan Salvatore Adamo die in 1946, drie jaar na zijn geboorte, met zijn ouders naar het Waalse Ghlin bij Mons (Bergen) verhuisde. Als tienjarige voegde de uit Calabrië afkomstige Rocco Granata zich in 1948 met zijn moeder en zuster bij zijn vader in Genk waar hij werkzaam was. De vaders van beide zangers-in-spé waren mijnwerkers, respectievelijk in de Borinage en Waterschei.
In 1960 won Adamo een liedjeswedstrijd, zijn eerste plaat verscheen in 1961 en in 1963 kwam zijn grote doorbraak met ‘Sans toi mamie’. Granata scoorde reeds een monsterhit met ‘Marina’ in 1959. Er zouden nog vele successen volgen.
Marina
Het sociale aspect van de film steunt dus wel degelijk op de naoorlogse realiteit. De Italianen die na de Tweede Wereldoorlog in de Belgische steenkoolmijnen werden tewerkgesteld hadden een zwaar leven: ze leefden in armoedige omstandigheden in barakken en werden als slaven behandeld. Bij de minste tegenspraak werd hun loon ingetrokken en op straat werden ze vaak uitgescholden. Het racisme vierde hoogtij.
Stijn Coninx verfilmde de jonge jaren van Rocco Granata, van zijn jeugd tot aan zijn hit ‘Marina’. Via Granata’s biografie schetst hij een beeld van het harde leven van migranten in die periode, aldus de film een universeler karakter meegevend.
Romantische tragi-komedie De film is geen rauw, donker drama waarin alleen kommer en kwel de hoofdtoon uitmaken, maar blijft binnen de uitzichtloosheid van het migrantenbestaan een optimistische toon behouden. De humoristische intermezzo’s, vooral in Rocco’s onbeholpen pogingen om het kruideniersdochtertje toch te kunnen ontmoeten en het hof te maken, bieden voldoende tegengewicht om de film met de glimlach en een warmebuikgevoel te blijven volgen.
Net zoals enkele scènes uit vroegere Vlaamse films in het collectieve Vlaamse geheugen blijven opgeslagen – ik denk dan bijvoorbeeld aan de naakte Willeke van Ammelrooy die uit de Nete oprijst in ‘Mira’ (1971) van Fons Rademakers of Pallieter die zijn naam in de sneeuw pist in ‘Pallieter’ (1976) van Roland Verhavert – zal de scène waarin Rocco met zijn vriendinnetje in het kanaal springt en nadien in een scheepskajuit met haar de liefde bedrijft lang blijven nazinderen.
Cast
Naast Matteo Simoni maken nog enkele bekende Vlaamse acteurs hun opwachting in deze prent. De kruideniersdochter wordt gespeeld door Evelien Bosmans, een actrice die in volle opgang is en reeds een belangrijke rol speelde in ‘Groenten uit Balen’ (2010). Haar vader wordt vertolkt door de immens populaire Warre Borgmans. Andere bekende namen zijn Chris Van den Durpel, Ludo Hellinx en Karel Vingerhoets. ‘Thuis’-acteur ‘Kasper’ Mattias Van de Vijver mag de rol van een verwijfd en zelfingenomen rijkeluiszoontje vertolken. Rocco Granata duikt zelf even op als accordeonverkoper.
Enorm succes
Vier weken nadat de film in Vlaanderen in roulatie kwam, werd de kaap van 200 000 bioscoopgangers overschreden. Nog een heel eind verwijderd van het halve miljoen van ‘Rundskop’ (2011) met Matthias Schoenaerts en zeker van de meer dan één miljoen kijkers voor Eric Van Looys ‘Loft’ (2008), maar toch een veelbelovend begin. Stijn Coninx’ eigen ‘Daens’ haalde indertijd 838.000 kijkers waarmee hij zich binnen de top vijf van de succesrijkste Vlaamse films schaarde.
Hiermee wordt simpelweg bewezen dat het publiek wel pap lust van ‘Marina’ en gelukkig vinden we ook een enkele positieve recensie op het net terug. Ze komt van Freddy Sartor van Filmmagie die zijn bespreking als volgt afrondt: “Stijn Coninx vermaalt al deze elementen knap tot een (h)echt menselijk eigentijds (!) retro-verhaal met een zalig slotakkoord dat in de eerste plaats het gezin Granata respectvol benadert, zonder de sociale context uit de weg te gaan. Guido Henderickx, Patrick le Bon en Robbe de Hert konden dat, Stijn drukt hun voetsporen. Mooi.”
Het is wat anders dan de ‘Oh no no no no no’ van Dave Mestdach. Oh si si si si si si…
