Het begin van de jaren negentig van vorige eeuw wordt gekenmerkt door een reeks gebeurtenissen die de Belgische samenleving wezenlijk beïnvloeden: het Vlaams Blok scoort hoog op Zwarte Zondag, Guy Verhofstadt trekt in zijn liberale partij een vernieuwingsbeweging op gang, in Libanon worden westerse gijzelaars door Hezbollah jarenlang vastgehouden, AIDS leidt tot een trage, maar zekere dood en de commerciële televisie trekt het medialandschap helemaal open.
Met gelijkaardige gebeurtenissen wordt schrijfster Christine De Prins in het fictieve land Galor geconfronteerd. Hoewel ze van nature een eerder empatisch ingestelde persoonlijkheid heeft, neemt ze toch een radicale beslissing om Eerste Minister Tuinman, die een nationalistische regering leidt, te stoppen. Kan ze leven met de gevolgen ervan?
Reacties
Gisterenavond heb ik de laatste bladzijde van “De Regering Tuinman” omgeslagen, met een gevoel van bewondering voor je schrijverstalent.
Romans die verschillende aparte plots naar mekaar laten toelopen, waar je gaandeweg de band tussen de verschillende personages en levensverhalen vermoedt, ontwaart, ontdekt, heb ik al gelezen. Maar zes verhaallijnen parallel laten lopen en dan nog via verslaggeving in de vorm van mediakanalen, en doorspekt met imaginaire boekfragmenten is een huzarenstukje. In een Nederlands dat wat mij betreft als schoolvoorbeeld mag dienen.
Het duurde even voor ik er inkwam en me kon inleven in de toon van elke zender, maar het werd hoe langer hoe boeiender. Of een breder publiek zijn weg zich daarin kan vinden is een andere zaak…
En je was wel heel visionair toen je schreef. De zwarte zondag is me ook bijgebleven. De maandag ging ik op bedrijfsbezoek in Merksem, en ik was wat te vroeg op mijn afspraak. Dus heb ik daar half uurtje of zo in de buurt rondgelopen, mij afvragend wie van de mensen die ik hier op straat tegenkwam voor het Blok gestemd konden hebben. 30 jaar laten zijn we niet ver van het kantelpunt van een nationalistische absolute meerderheid… Francken, Homans en consoorten moeten nauwelijks onderdoen voor Tuinman en consoorten, en met Dries Van Langenhove zijn de Stofzuigers al in de verte te horen.
Een generatie later viert racisme nog even welig hoogtij. Een generatie eerder was het ook al niet anders… Toen ik in 73 bij Chamebel aan de slag ging kon ik nauwelijks mijn oren geloven toen ik de dagdagelijkse praat van mijn collega’s – waaronder vakbondsafgevaardigden – moest aanhoren “Eigen volk eerst” vierde hoogtij, zelfs mijn Engelse roots zorgden soms voor oprispingen.
Maar hoe zou je de roman nu schrijven, in deze tijd van sociale media en een onbeperkt aantal kanalen trash-TV? Sommige toneeltjes met jeugdherinneringen van Christine De Prins zijn een mooie knipoog naar ons Atheneumverleden, met de prijsuitreiking van 30 juni 1970, Van Herle piekfijn beschreven, de “Petrol” bijna met zijn echte naam, pastoor Munte, weggepikt uit de “Heren van Zichem” … In andere begrijp ik wel dat je ons de intimiteit van het ouderlijk huis ontsluiert.
Ik dacht dat het geestig zou zijn dat ik je roman promoot op onze Atheneumpagina met de teaser dat er in je boek atheneumschimmen rondwaren die ingewijden zoals zij ongetwijfeld zullen herkennen.
Nu ga ik het boek opnieuw lezen omdat ik denk dat sommige passages bij de eerste lezing niet helemaal doorgedrongen is, waatschijnlijk ontdek ik nog veel nieuws…
John Fraipont
Weer eens een boek gelezen, waaraan ik heel veel plezier heb beleefd. Neen, geen leesvoer, maar een oefening in het laten werken van de hersenen, waaraan een mens toch zo bij tijd en wijlen nood heeft. Een actieve beleving van lezen, herlezen, stilstaan, overpeinzen, verdergaan, ordenen en herordenen. Het is een roman, die je laat werken. Een roman, die je zijn ritme oplegt, doet ondergaan. Een werkstuk waarvoor je rustig de tijd moet nemen en dat in schril contrast staat tot de consumptieliteratuur die tegenwoordig onze markt overspoelt. De veelschrijverij geproduceerd door veelschrijvers, die na hun zoveelste product totaal leeggemolken zijn.
Dit werk kan je als een roman lezen, als een televisieprogramma volgen, zappend doorheen de verschillende invalshoeken of resoluut kiezend voor één bepaald programma. Je kan de stroom volgen, ertegenin gaan, in discussie treden, sympathiseren, de pauzeknop hanteren, vooruit- en achteruitspoelen… . Stoppen echter is geen optie.
Deze roman doet je verlangen om ander zogezegd moeilijker werk ook nog eens te herlezen. Zoals De alfa cyclus (Ivo Michiels), Het weekdier (Bernard Kemp), Tarantula (Bob Dylan) en waarom ook niet nog eens James Joyce… .
Guido Devos, schrijver, liedjesmaker, muzikant en uitgever van het onvolprezen cultuurtijdschrift Devos verdient hier alle lof en slaagt erin onvermoeid te blijven boeien. We kijken uit naar meer.
Frank Seneca
Complex creatief werk dat de sociale en politieke opvattingen van de auteur op een slimme, bedekte manier illustreert. Zeer goed geschreven en niettegenstaande de complexe structuur leest het als een trein.
Gefeliciteerd, Guido Devos!
Daniel Meysmans
RECENSIES
De Regering Tuinman van Guido Devos is een eigenzinnige roman met een complexe constructie
De roman De Regering Tuinman (2022) van Guido Devos speelt zich af in de jaren negentig, waarin de Belgische samenleving wordt geconfronteerd met een reeks onderling verbonden gebeurtenissen. Ook op politiek vlak is er veel gaande: het Vlaams Blok groeit snel en zorgt voor onrust. Maar dat is niet alles. In Libanon houdt Hezbollah westerse gijzelaars vast en martelt hen, terwijl de ziekte AIDS opflakkert en talloze slachtoffers maakt. De auteur presenteert al deze gebeurtenissen op een opvallende manier, waardoor de uniciteit van deze roman benadrukt wordt. Het lijkt namelijk alsof de lezer voor de televisie zit en constant tussen vijf kanalen schakelt om op de hoogte te blijven van alles wat er gebeurt. Tegenwoordig willen we immers niets missen, dus verdelen we onze aandacht over alle kanalen om alle informatie tot ons te nemen. Dit is een subtiele hint naar de tijd waarin we leven:
‘Zijn zapgedrag heeft geen tijdbesparende functie, maar is gewoon een vorm van verveling, van luiheid. Hij is er slechts op uit om spannende prentjes te bekijken. De ware zapper is een kind van zijn tijd.’
Devos presenteert een reeks gebeurtenissen en personages, die echter allemaal op de een of andere manier met elkaar verbonden zijn. Pas aan het einde van het boek wordt dit voor de lezer duidelijk en moet je tijdens het lezen echt je best doen om de rode draad in het verhaal te ontdekken. Deze rode draad komt o.a. naar voren in het thema van het verhaal. Devos slaagt erin politieke schandalen en hoe politici inspelen op de angst en onrust van het volk op overtuigende wijze te beschrijven. Dit actuele thema is vandaag de dag belangrijk.
Het schrijven van een goed verhaal is complex. Devos heeft duidelijk veel moeite en tijd gestoken in het construeren ervan. Soms is het verhaal zo ingewikkeld dat de lezer notities moet maken om de oorzaken, gevolgen, logica en verbanden bij te houden, anders wordt het moeilijk te volgen. Is dit een probleem? Nee, maar de roman is dan ook niet geschikt voor elke lezer. Alleen degene die bereid en in staat is om zich in de rol van onderzoeker te plaatsen en met een kritische geest te lezen, zal begrijpen wat de auteur met het boek wil bereiken: inzicht in menselijk gedrag geven. Hier en daar geeft de auteur je bouwstenen, maar uiteindelijk moet de lezer zelf aan de slag met een overvloed aan beelden, verhalen en anekdotes om door te dringen tot de fictie die zeer dicht tegen de werkelijkheid aanligt.
‘Belangrijk was het lezen en vooral wat erna kwam: het denken over het gelezene, het ontrafelen van de ideeën achter het werk, het in kaart brengen van de gedachtegang, het bedenken van alternatieven. Kortom, het denken om het denken, het oefenen van de geest. Voorkomen dat je vastroestte.’
Het is evident dat Devos een boeiend verhaal heeft geschreven. Toch heb ik enige bedenkingen bij bepaalde stilistische keuzes die de auteur heeft gemaakt. Een van deze aspecten is het weinige gebruik van dialoog, afgezien van enkele korte gesprekjes en interviews. In een dialoog komen personages niet alleen tot leven, maar wordt ook vaak duidelijk dat er iets op het spel staat. Juist deze spanning is belangrijk in De Regering Tuinman, en met dialoog zou de roman wat dynamischer zijn geworden. Devos maakt al gebruik van korte zinnen om de gedachtegangen van zijn personages te karakteriseren, soms met een ontwrichtende oneliner. Maar waarom geen dialoog gebruiken om de situatie steeds te laten kantelen? Het is hoogstwaarschijnlijk een weloverwogen keuze geweest, om zo de vluchtigheid van het wereldbeeld in het verhaal te benadrukken.
Guido Devos is dus een schrijver die de huidige tijd reflecteert. Hij presenteert zijn lezers een actueel en verontrustend beeld op een unieke manier. Het is lastig om hem te vergelijken met andere schrijvers en zijn schrijfstijl en keuzes kunnen wellicht moeilijk te begrijpen zijn. Dit doet me denken aan belangrijk citaat uit zijn boek: ‘Ieder mens moet de mogelijkheid krijgen zichzelf te zijn, ook al betekent dat tegen de draad in gaan’.
Anna Husson
Tevens te lezen op hebban en Goodreads
ORIGINEEL QUA ONDERWERP EN STRUCTUUR
Dit boek is vrij uniek qua opzet. Het bevat namelijk het concept van ‘zappen’. Sommige, of veel, mensen vinden het heerlijk om te zappen voor de televisie en vliegen van het een naar het andere kanaal of zender. Van reclames, naar documentaire, naar series, speelfilms, spelprogramma’s, talkshows en dat alles in een rap tempo. Of mobieltje erbij en scrollen & swipen maar… De snelheid waarmee je hersens dit verwerken is vaak ongelooflijk, hoewel de één het prachtig vind en de ander er tureluur van wordt.
Als je echter een boek leest, wil je graag meteen de verhaallijnen begrijpen en zijn de eerste pagina’s belangrijk om te kijken of het boek je pakt. Op een chaotisch boek zit niemand te wachten. Maar toch is het vreemd dat we wel al kijkend kunnen zappen, maar lezend dit vaak niet waarderen. ‘De regering Tuinman’ is een uitdaging voor diegene die dit toch eens willen proberen.
In een structuur als zappen van de ene zender naar de andere, is dan ook dit verhaal opgebouwd. Het schetst begin jaren negentig van de vorige eeuw waarin er grote maatschappelijke onrust in België was. De schrijfster Christine De Prins is één van de hoofdrollen in deze roman. Zij neemt een radicale beslissing om de Eerste Minister Tuinman te stoppen met zijn plannen die naar nationalisme neigen. Hoe zij dit aanpakt en wat de gevolgen zijn wordt de lezer duidelijk wanneer je goed oplet.
Tegelijkertijd lezen we via de andere zenders, waar we heen en weer naar ‘zappen’, hele andere verhalen, interviews, mededelingen, nieuwsberichten en theaterstukken. Al deze verhalen staan wel in verband met elkaar en schetsen de maatschappelijke ontwikkelingen en de context van de gebeurtenissen. Alles wat verteld wordt heeft een functie en staat dus in verband met elkaar.
Een aanrader voor wie durft en zichzelf wil testen, is dit boek uniek in zijn soort. En lees dan meteen ook even een paar van Guido’s literaire tijdschriften, want deze zijn zeker de moeite waard!
Marga van der Vet op Boekrecensies Blog
Verdomd knap in elkaar gestoken
Momenteel zijn velen groot fan van de VRT serie 1985. Het is de periode die we ons nog herinneren als vader van een jong gezin. Allemaal zo herkenbaar in beeld gezet. De regering Tuinmanneemt eigenlijk het vervolg op zich. Het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw werden nogmaals beïnvloed door een reeks gebeurtenissen. Die onze samenleving nogmaals na de bende van Nijvel aan het daveren bracht. Misschien zelfs een rechtstreeks gevolg ervan: De hoge scores van het Vlaams Blok op zwarte zondag, 24 november ’91. Eerlijk gezegd, ik heb mij nooit zo slecht gevoeld op mijn verjaardag. Maar er was meer in die jaren ’90, de bewustwording van een nieuwe tragedie AIDS, de arrestatie van Marc Dutroux maar ook de eerste uitzendingen van het kijkcijfer kanon de Kampioenen.
Apocalyptisch
Devos heeft in deze roman een aantal van die markante gebeurtenissen uit dat decennium verweven met elkaar in een toch wel apocalyptisch verhaal met meerdere verhaallijnen die je pas ‘on the road’ ontdekt. Het is wel even doorzetten want het verhaal start erg chaotisch en ogenschijnlijk behoorlijk ongestructureerd, je wordt als het ware alle kanten uit gekatapulteerd. Het is zoals op de eerste pagina omschreven wordt. Lekker zappen. Heen en weer reizen in het medialandschap. Verkennen, erkennen, ontdekken, aftasten, proeven en consumeren. Maar om dan wel op het eind van het verhaal te moeten denken: “Verdomd, knap in elkaar gestoken.”
In de eerste pagina’s keert Devos terug naar dat zappen en worden een aantal TV zenders voorgesteld uit het fictief land Galor. Galorese zenders dus. GLO die het eigenlijke verhaal programmeert: ‘De wraak van Christine’, maar ook alle andere zenders zijnde G2, CGT, CGT-BIS en 5. Het zijn deze zenders die het verhaal afwisselend brengen elk voor hun specifieke doelgroep en met steeds een ander verhaal, aspect die uiteindelijk zullen connecteren naar het eind toe.
Herkenbaar
Niet eenvoudig te volgen, maar langzamerhand krijg je vat op het verhaal van protagonist Christine en haar wraak. GLO voert Christine op tijdens een scene waarin zij met haar vriendin Francien uit winkelen gaat om te eindigen in een taveerne terwijl de mist opkomt. Ze wil naar huis wat ze houdt niet van mist. En zo voelde zij, de schrijfster Christine haar ook toen de nieuwe regering aantrad, de regering Tuinman. Onmiddellijk daarop schiet je al zappend naar een ander kanaal, Bis 1 waar er een reportage loopt over de zelfverminking van een achtergebleven vader en een item over de nieuwe wet over vrijwillige ballingschap. Allemaal heel verwarrend. Maar lees door want alle personages uit die reportages komen met elkaar in verbinding. Tussendoor maak je ook kennis met ‘Partypub’, korte inlassingen over Bloedem, die ultrarechtse partij in Galor. Hier wordt de toon gezet, er bekroop mij een ongemakkelijk en hoogst herkenbaar gevoel. Angstaanjagend herkenbaar in onze huidig politiek landschap.
Dit complexe verhaal met zelfs daarbovenop nog ingelaste denkbeeldige boekfragmenten laat zich nauwelijks beschrijven. Het wordt gaandeweg wel heel akelig als Alain, de brief van Christine, die gegijzeld werd als politiek ruilmiddel, terugkeert naar Galor, maar daar botst op de wetmatigheden en ‘de vrijwillige ballingschap’ van de regering Tuinman. Opnieuw heel dicht bij de werkelijkheid. Het is bijna niet te vatten dat Devos dit visionair verhaal schreef in de jaren 90 en niemand kon overtuigen om het uit te geven. Nu dus wel, gelijklopend aan onze huidige maatschappelijke tendenzen.
Een grandioos gestructureerd verhaal waarbij je zelf de kracht zal moeten vinden om door te lezen. Een kracht die uiteindelijk literair beloond zal worden. Een roman die vraagt om tweemaal te lezen.
Jan Stevens op Bazarow
Complex en verwarrend in het begin, maar knap uitgewerkt
Een korte samenvatting geven van dit werk is moeilijk en zou de structuur en opstelling van het verhaal grotendeels teniet doen. Maar dat het een opmerkelijk boek is, dat kan ik je garanderen.
Het verhaal wordt naar voren gebracht alsof je in de zetel zit en al zappend de avond doorbrengt. Daarbij zijn er 5 zenders die je aandacht opeisen en omdat je toch over alles op de hoogte wil blijven, zap je continu van de ene naar het andere kanaal.
Galor is een fictief land en staat op politiek en maatschappelijk vlak voor een belangrijke mijlpaal. Christine De Prins is één van de spilfiguren. Ze is schrijfster maar haar woede en haat voor de regering Tuinman heeft meerdere oorzaken en die worden naderhand duidelijk. De connecties die gelegd worden tussen de verschillende onderwerpen zijn subtiel en je moet dan ook je aandacht er bij houden.
Het lijkt alsof de auteur een bont allegaartje van mensen ten tonele laat verschijnen, maar in wezen zijn ze allemaal met elkaar verbonden en heeft de ene gebeurtenis invloed op alle andere aspecten. Verschillende thema’s komen aan bod, waaronder de opmars van de extreemrechtse partij Bloedem (fictieve partij en die een rode draad vormt doorheen het verhaal), politieke schandalen en de fenomenale wijze waarop politici gebruik maken van de ondergang van de tegenstanders en zo inspelen op de angst en onrust van het volk, corruptie, censuur en doofpotaffaires, politieke gijzeling en ‘vrijwillige’ ballingschap, de afvlakking en afstomping van de mens door platte commerciële uitzendingen, de subtiele wijze waarop ouderen aan de kant worden geschoven en participatie aan de maatschappij overbodig lijkt, Aids die zijn opmars maakt …. En zo veel meer en daarbij doel ik dan op de houding van de mensen en de manier waarop ze op bepaalde situaties reageren. Allemaal elementen die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben maar toch naar het einde toe er een mooi geheel van maken.
“Het vervolg was simpel: hij schoof zijn favoriete zetel voor het raam, opende het gordijn zodat hij een breed zicht op de straat had en ging voor onbepaalde tijd zitten. Hij ging in levensstaking zonder het leven vaarwel te zeggen, want voor hem had men een levensgroot scherm opgesteld dat realistischer beelden vertoonde dan om het even welke zender op de buis.”
De schrijfstijl is mooi, prachtige zinnen en mooie beschrijvingen van situaties. De onderwerpen zijn heftig en de verschillende scenes worden goed in beeld gebracht. Af en toe heel direct en soms ook met een kwinkslag. De subtiele humor en de verfijnde verwoordingen zijn dan ook een welkome afwisseling met de harde en soms schrijnende gebeurtenissen.
Het is een boek waar je je tijd voor moet nemen en je zeker niet laten opjagen in het begin omdat je nog verloren loopt als een kip zonder kop. Het leuke is dat er doorheen het boek altijd wel iets op zijn plaats valt en dat geeft de lezer dan weer voldoening. Ondanks de moeizame start heb ik er van genoten, maar niet de eerste 50 blz. Daarna snap je beter hoe de ruwbouw gemaakt is en beetje bij beetje worden de decoraties en details aangebracht. Knap opgezet en met boeiende materie waarbij je toch wel aan het denken wordt gezet, want de gelijkenissen met de bestaande politieke roering en de gestage groei van racisme en nationalisme is toch wel schrikbarend.
Aanvankelijk verwarrend en complex maar naarmate je vordert toch wel gelaagd, gewaagd en geslaagd.
3,5 sterren
Veronique Dochy op Hebban
