Clickbaitrace

Ik rijd nog nauwelijks met de auto voor verre verplaatsingen, neem steevast het openbaar vervoer: trein, tram, bus. Zo vermijd ik stress (behalve als de trein zes minuten vertraging heeft en ik alweer een aansluiting dreig te missen). Zodoende kom ik veel tussen de mensen. CVP’ers wisten 24 jaar geleden al hoe dat werkt. Kan ik ze observeren aan de haltes, op het perron, tijdens de reis. Dan zie ik vooral jongelui naar schermpjes staren, scrollen, de duimen en gsm-batterij duchtig aan het werk zetten. Ze hebben er geen idee van wat er om hen heen gebeurt. Ze merken niet dat een mus uit de dakgoot valt, zoals W.F. Hermans indertijd, of een mevrouw met haar fiets in de tramsporen sukkelt. Ze dwalen rond in een alternatieve wereld waarin magiërs en Hummeltje Tummeltje werden vervangen door influencers en complotdenkers.
Ik lanceer een waarschuwing: ziekenhuizen zullen in de nabije toekomst overspoeld worden door mensen met klachten van andere aard: we kennen allemaal de tenniselleboog, de rugklachten van basketballers en jongdementie bij voetballers-koppers, binnenkort komen daar het rolleduimsyndroom, de spookarm, doordraaiende ogen en een afgestompte geest bij. 
De kennis van de moedertaal gaat zienderogen achteruit, roepen wetenschappers paniekerig uit. Toekomstige generaties zullen geconfronteerd worden met massale vervreemding en de achteruitgang van het spraakvermogen. Locale verenigingen zullen een voor een verdwijnen. De teloorgang is nu al ingezet: het bestuur van de meeste verenigingen kampt met een gebrek aan geïnteresseerde jonge mensen die oudere bestuursleden kunnen vervangen en een nieuwe dynamiek op gang brengen. Zo sterft het ooit zo rijke en levendige Vlaamse verenigingsleven zienderogen uit.

Internetverslaving
Waarop ik eigenlijk wilde uitkomen: de mobiele telefoon heeft geleid tot internetverslaving. Niet alleen laten jongeren zich leiden door influencers en fitfluencers die hun gedrag en opvattingen bepalen, maar wordt de realiteit om hen heen gevormd (vervormd) door de (des)informatie die ze via sociale media vergaren. In de krant lees ik een citaat van de 16-jarige Daisy: “Soms wil ik echt iets weten en zoek dat op op TikTok en kom ik echt op goeie antwoorden. Dat is veel makkelijker dan in lange artikelen.”
Daarvan maken gewiekste politici gebruik om de problemen van onze tijd te simplificeren en er populistische uitspraken aan te haken. Het verklaart het succes van extreme partijen en de verdeeldheid die ze veroorzaken, want deze lieden bespelen de media voortreffelijk. Het succes van PVDA in Antwerpen dankt het voornamelijk aan de ludieke aanwezigheid van Jos D’Haese op TikTok waar hij tienduizenden jongeren met korte filmpjes charmeert. 
De eerste politicus die het wapen van de sociale media succesrijk gebruikte was voormalig Amerikaans president Barack Obama. Zijn virtuele boodschappen en het massaal mailen van potentiële kiezers droeg toen bij tot zijn eerste verkiezingsoverwinning. Sindsdien hebben Amerikaanse politici zich op de sociale media gestort en heeft Donald Trump zijn eigen sociaal netwerk.
Jongeren van vandaag worden enkel aangesproken door flitsende video’s die meteen to the point komen. Spindokters weten dat ze nu eenmaal snel doorscrollen naar het volgende filmpje als ze niet voldoende onderhouden worden. Er moet doeltreffend worden gecommuniceerd om een maximum aan likes en sympathie te kunnen vergaren. De clickbaitrace regeert internetland.
De eerlijkheid gebiedt me te bekennen dat Jos D’Haese zich niet alleen toespitst op TikTok en andere YouTubes, maar zich tezamen met zijn kompanen live op het terrein begeeft en met de ontevreden burger in gesprek gaat. Stakingen, woonkrakingen en sociale onvrede vormen de ideale springplank om zieltjes te winnen.

Aandacht trekken
Dit alles in gedachten vroeg ik me af of je ook als schrijver de sociale media kan bespelen om interesse op te wekken voor de schrijverij. Net zoals D’Haese ken ik de macht van het getal en weet dat een breed sociaal netwerk uitermate belangrijk is om je ideeën te laten floreren. Je moet je aanhang gaandeweg uitbreiden. Het is een werk van lange adem en dat op een moment dat je kortademiger wordt. Hoe ouder hoe moeizamer en literatuur is nu niet direct het populairste onderwerp om speelse filmpjes rond te fabriceren. De Antwerpse wonderboy kopiëren is een schier onmogelijke taak in een vluchtige wereld waarin hilarische shots, dolle danspasjes en grappige memes het probleemloos winnen van ernst en weldoordachte redeneringen.
Wijlen Jean-Luc Dehaene had de kracht van de sociale media al erkend vooraleer die effectief bestonden toen hij zijn ‘Let the beast go!’ lanceerde. Zijn we gedoemd om de clown uit te hangen om nog enige aandacht te kunnen krijgen?