Een geschiedenis zonder vrouwen

Er spelen weinig vrouwen een belangrijke rol in de geschiedenis der mensheid. Zijn vrouwen dan niet geschikt om veranderingen teweeg te brengen of ligt de oorzaak elders?

De school bepaalt het beeld

Als kind ben je je er niet zoveel mee bezig en is de geschiedenisles een les als een andere en vaak vervelend. Jongens laten zich wel eens meeslepen door ridders en schildknapen als de onderwijzer boeiend kan vertellen, maar meisjes vinden weinig figuren met wie ze zich kunnen vereenzelvigen. Van kleins af aan krijgen ze de boodschap mee dat vrouwen zelden een rol van betekenis hebben gespeeld, maar is dat werkelijk zo of valt de reden van dit historische gat terug te voeren tot de historici die bijna altijd van het mannelijk geslacht waren en dus ook de geschiedenis vanuit hun standpunt bekeken? Men vond mannen beter geschikt als rationele wetenschapper dan vrouwen die met hun romantische fantasieën nooit een objectieve studie tot een goed einde zouden kunnen brengen.

Toen de geschiedschrijving in de negentiende eeuw een echte wetenschap werd, werdde toegang tot de universiteiten, toch het centrum van kennis, aan vrouwen ontzegd.Hun plaats was bij het gezin. Pas begin van de twintigste eeuw zou daar verandering inkomen.

Gemarginaliseerd

Vandaar dat we de indruk kregen dat mannen de dragers van verandering waren, terwijlde vrouwen slechts als decor fungeerden en enkel passief toekeken.

In het collectief geheugen werden alleen namen opgeslagen van mannen die degeschiedenis hadden bepaald. Niet alleen historische werken, studieboeken endoorvertelde verhalen gaven dit collectieve geheugen vorm, maar ook de neerslagdaarvan in de stad, in standbeelden en straatnamen.

De vrouw werd gemarginaliseerd. Niettegenstaande er zeker voldoende belangrijkevrouwen de geschiedenis hebben meebepaald werden ze door de mannelijkegeschiedkundigen onder de mat geveegd. Het grote vergeten.

Kijk om u heen

Steeds meer vrouwen werden zich van dit schrijnende onrecht bewust. Ook zij merktenop dat ons collectieve geheugen wel heel selectief was.

Ga in om het even welke stad het percentage vrouwelijke historische figuren na die viastandbeelden of straatnamen herdacht worden, je zal tot een droevig resultaat komen.

Neem Amsterdam, de hoofdstad van Nederland: je vindt er standbeelden van Rembrandt, Thorbecke, Bredero, Vondel, Hooft, Van Schendel, om slechts de meest bekende namen te noemen, maar op Koningin Emma en Wilhelmina na zul je weinig historische en culturele vrouwenfiguren aantreffen maar des te meer bekend en minderbekend mannelijk volk.

Neem Brussel, de hoofdstad van België: daar vind je standbeelden van Godfried vanBouillon, Karel van Lotharingen, de graven Egmont en Hoorn, Leopold II en Albert I maarwaar zijn verdorie de vrouwen gebleven?

Ga je het straatnamenplaatje in beide steden af, dan kom je ongetwijfeld tot een gelijkaardige conclusie.

Verandert er iets?

Vandaar dat steeds meer vrouwenbewegingen en politici erop aandringen om nieuwe straatnamen naar vrouwen te vernoemen. Schrijfster Kristien Hemmerechts pleitte er zelfs voor om een heleboel mannelijke straatnamen door vrouwelijke te vervangen.

In Mechelen beloofde burgemeester Bart Somers nieuwe straatnamen naar vrouwen te vernoemen. Hij deed dit een tijdje geleden reeds in het VTM-programma ‘Recht van Antwoord’ waar een vrouw haar ongenoegen luidop had geventileerd.

In 2005 keurde het schepencollege van Brussel een lijst goed met namen van markante namen die in aanmerking komen voor een plaats- of straatnaam. De stad Brussel zal dus in de toekomst bij voorkeur vrouwennamen zoals Marie Curie, Camille Claudel, Virginia Woolf of Rosa Luxemburg geven aan straten, parken en pleinen (de verhouding man-vrouw lag in 2005 op 88-12).

In Rotterdam en Tilburg werd de afgelopen twee decennia reeds werk gemaakt van een vervrouwelijking van de straatnaamborden. Hopelijk werkt dit inspirerend voor andere steden en gemeenten.

Misschien moet men er tegelijkertijd eens werk van maken om de geschiedenisboeken te herschrijven en de vrouwen de plaats te geven waarop ze recht hebben, maar dat is een werk van langere adem.